Sinds een jaar of 30 ben ik actief aanwezig bij de jaarlijkse 4 mei Dodenherdenking in Oss. Naarmate ik wat ouder wordt en de politiek verandert, maak ik de herdenking bewuster mee. Er is in onze gemeente ruimte voor verhalen die aanzetten tot nadenken, tot reflectie. Tenslotte is “dit nooit meer” de kern van het herdenken en de basis om vrijheid door te geven. Lessen trekken uit de geschiedenis, het heden koppelen aan het verleden. Het schoot me laatst te binnen vanwege een bericht op social media over de verwoesting van het Institut für Sexualwissenschaft.

Dit instituut, meer dan een eeuw geleden opgericht in 1919 door Magnus Hirschfeld, was het eerste dat serieus onderzoek deed naar gender en seksualiteit, waaronder onderzoek naar homoseksualiteit, transgender en intersexe gerelateerde onderwerpen. Hirschfeld streed al langer voor de emancipatie en acceptatie van deze groepen. Daarnaast besteedde het instituut aandacht aan bijvoorbeeld sekstherapie, bestrijding van seksueel overdraagbare aandoeningen en toegang tot voorbehoedsmiddelen.

Op 6 mei 1933 werd het instituut aangevallen door Nazi-aanhangers en een paar dagen later werd de volledige bibliotheek ervan samen met nog 20.000 andere boeken uit heel Duitsland verbrand bij de bekende boekverbranding op het Operaplein in Berlijn. De Nazi’s waren niet bepaald een fan van onderzoek van Hirschfeld: ze beschouwden het idee van een “spectrum aan gender en seksualiteit“, de acceptatie van homoseksuelen en dergelijke als een aanval op het normale gezin, op de basis van hun maatschappij. De aanvallers wilden Duitsland zuiveren van on-Duitse, immorele zaken, al helemaal als ze van “buiten” af kwamen in de vorm van bijvoorbeeld Joodse onderzoekers zoals Hirschfeld.

Al jaren voordat Hitler aan de macht kwam, was Hirschfeld het doelwit van extreemrechts, ook in ophitsblaadje Der Stürmer werd hij bij regelmaat aangevallen vanwege zijn afkomst en zijn onderzoek.

Maar in 1933 ging het echt hard: in januari werd Hitler Bondskanselier en al na 2 maanden werd het eerste concentratiekamp opgericht: de eersten die daar naartoe werden gestuurd waren communisten, vakbondslieden en socialisten. Daarna kwamen homoseksuelen aan de beurt: zij werden ervan beschuldigd pedofilie met zich mee te brengen en de jeugd te verleiden homo te worden. Daarmee verzwakten zij het Duitse volk omdat homo’s geen kinderen krijgen terwijl de mensen die niet room-blank-met-blauwe-ogen juist veel meer kinderen zouden krijgen om zo het Duitse volk ‘homeopathisch te verdunnen’.

Nog wat later was het de beurt aan gehandicapten en Duitse Roma, ook Jehova’s Getuigen en zich verzettende katholieken ontsprongen de dans niet. Na het binnenvallen van Polen werden prominenten, de intelligentsia en invloedrijken, wat we tegenwoordig de “culturele elite” zouden noemen, verzameld en vermoord. Uiteindelijk was het plan om 85% van de etnische Polen te vermoorden en de rest te gebruiken als slaven.

Later werden in eigen en bezette landen Joden massaal verzameld en vermoord, zij behoorden verreweg tot de grootste groep slachtoffers. Maar daar hield het niet op, voor miljoenen anderen, zoals Oekraïners, de Slavische volkeren, mensen met Afrikaanse achtergrond en andere volken die door de Nazi’s niet werden gezien als mensen, werden plannen gemaakt en uitgevoerd en zijn er miljoenen van vermoord.

Het is een verschrikkelijke lijst.

Naast het bericht op sociale media over het Instituut, moest ik ook denken aan deze lijst vanwege een opiniestuk in NRC door Leo Lucassen over de manier waarop de formerende partijen migratie willen “aanpakken”. Hij beschreef daarin de totstandkoming van het Vluchtelingenverdrag, waarbij Joodse juristen hamerden op de universele toepassing ervan, ongeacht afkomst. Als geen ander begrepen zij dat het veroordelen van racisme en discriminatie een universeel iets moet zijn en dat vluchtelingen een veilige plek moesten kunnen bereiken, in plaats van te worden tegengehouden aan de grens, zoals het in 1940 ging. Je kan niet de ene groep voor minderwaardig aanzien en de andere bejubelen. Dat is waar de ellende mee begonnen is.

Homo’s en transgenders, socialisten en culturele elite, christenen en moslims, Joden, Roma en Afrikanen: allemaal mensen, allemaal gelijkwaardig behandelen. Tegenwoordig noemen ze dat in bepaalde kringen “woke onzin“. De eerste grootschalige aanval op de “woke agenda” herdenken we op 4 mei. Laten we leren uit het verleden: dit nooit meer.