Al meer dan 20 jaar ben ik bij de officiële Osse dodenherdenking, samen met een enkele nog overlevende militair, geïnteresseerden en nabestaanden van willekeurige en niet-willekeurige slachtoffers.
Niet-willekeurige slachtoffers: geen gewone oorlogsdoden, nee, mensen die specifiek zijn uitgezocht om vermoord te worden vanwege hun geloof, hun afkomst, hun beroep. Mensen die van allerlei ellende de schuld kregen. Zomaar. Zonder onderbouwing. Zonder dat ze daaraan daadwerkelijk schuld hebben gehad: zondebokken.
Uitgemoorde gezinnen, ontwrichte families, een beschaamde gemeenschap, een gesloopte maatschappij, alles kapot en op z’n gat. De jaarlijkse herdenkingsboodschap is duidelijk: dit nooit meer.